La soie
C’est une histoire fascinante au cours de laquelle s’entrecroisent légendes, savoir-faire, art
et traditions, pour sublimer ce processus naturel et magique qui, depuis la métamorphose
d’une chenille, jusqu’à la navette du tisserand, nous offre les créations de textiles les plus
luxueuses.
L’Isan et la France partagent la même passion pour cette fibre mythique, la première, fidèle
à la production et à la création, la seconde, peut-être plus frivole et résolument orientée
aujourd’hui vers le produit fini témoin de raffinement et d’élégance.
C’est au travers d’une fresque originale, associant textes et illustrations, que nous vous
proposons de découvrir l’histoire et les étapes majeures de ce processus qui assure encore
de nos jours la pérennité de la filière de la soie.
Cette rétrospective sera développée dans cette rubrique au fil du temps selon une
chronologie en 10 points.
Une merveilleuse histoire qui commence en Chine, quelques 2’700 ans avant notre ère…
Chapitre 1
L'origine de la soie est aussi charmante qu’un joli conte.
La légende veut qu'une princesse chinoise aurait découvert la soie vers l'an 2700 avant JC (2163 avant Buddha); un cocon de ver à soie serait tombé dans la tasse de thé de l'impératrice Leizu.
Voulant l'extraire de sa boisson, la jeune fille aurait commencé à dérouler le fil du cocon. Elle aurait alors eu l'idée de le tisser. Ayant ensuite observé la vie du bombyx du mûrier (( le bombyx est le nom du ver à soie, une chenille qui se transforme plus tard en papillon) sur recommandation de son mari, l'Empereur Jaune Huangdi, elle aurait commencé à enseigner à son entourage l'art de son élevage, la sériciculture.
Depuis, la jeune femme reste dans la mythologie chinoise comme la déesse de la soie.
La légende veut qu'une princesse chinoise aurait découvert la soie vers l'an 2700 avant JC (2163 avant Buddha); un cocon de ver à soie serait tombé dans la tasse de thé de l'impératrice Leizu.
Voulant l'extraire de sa boisson, la jeune fille aurait commencé à dérouler le fil du cocon. Elle aurait alors eu l'idée de le tisser. Ayant ensuite observé la vie du bombyx du mûrier (( le bombyx est le nom du ver à soie, une chenille qui se transforme plus tard en papillon) sur recommandation de son mari, l'Empereur Jaune Huangdi, elle aurait commencé à enseigner à son entourage l'art de son élevage, la sériciculture.
Depuis, la jeune femme reste dans la mythologie chinoise comme la déesse de la soie.
La soie chinoise demeura un secret jalousement gardé pendant près de 3000 ans.
Le ver à soie fut élevé dans le but de produire puis de tisser la soie - un élevage qu'on appelle la sériculture.
Quiconque tentait de voler des vers à soie, des cocons ou même des œufs était condamné à mort !
À partir du 2ème siècle, la Chine, qui était le seul pays à fabriquer la soie, se mit à commercer avec le reste du monde.
À partir du 2ème siècle, la Chine, qui était le seul pays à fabriquer la soie, se mit à commercer avec le reste du monde.
C'est ainsi que naquit la célèbre Route de la Soie qui traversait les déserts et les montagnes reliant l'Asie à l'Europe. Les caravanes transportaient diverses richesses dont la principale et la plus prisée était la soie.
ต้นกำเนิดของผ้าไหมมีเสน่ห์ราวกับนิทานแสนสวยตำนานเล่าว่าเจ้าหญิงชาวจีนค้นพบผ้าไหมเมื่อประมาณ 2,700ปีก่อนคริสตกาล (2163ปีก่อนพุทธกาล) กล่าวกันว่ารังไหมตกลงไปในถ้วยน้ำชาของจักรพรรดินีเลซ ด้วยความต้องการที่จะหยิบรังไหมออกมาจากเครื่องดื่มเด็กสาวจึงเริ่มคลี่เส้นใยออกจากรังไหมจากนั้นเธอ ก็เกิดความคิดที่จะทอเส้นใยไหม จึงได้สังเกตชีวิตหนอนบอมบิกซ์ (บอมบิกซ์เป็นชื่อของหนอนไหม ซึ่งเป็นหนอนผีเสื้อ ต่อมาจึงกลายเป็นผีเสื้อ) ตามคำแนะนำของสามีของเธอ จักรพรรดิเหลือง (หวงตี้) ว่ากัน ว่าเธอได้เรียนรู้อย่างครอบคลุมทั้งการเลี้ยงดู, การผสมพันธุ์, และการปลูกหม่อนไหม ตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา จักรพรรดินีเลซูยังคงอยู่ในเทพนิยายจีนในฐานะเทพี่แห่งผ้าไหม
ผ้าไหมจีนยังคงเป็นความลับที่ได้รับการปกป้องอย่างเคร่งครัดมาเกือบ 3,000 ปี หนอนไหมถูกเพาะพันธุ์โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อผลิตและทอผ้าไหม ซึ่งเป็นกระบวนการผสมพันธุ์ที่เรียกว่าการเลี้ยงไหม และใคร ก็ตามที่พยายามขโมยหนอนไหม รังไหม หรือแม้แต่ไข่จะต้องถูกประหารชีวิต!
ตั้งแต่คริสต์ศตวรรษที่ 2ประเทศจีนเป็นประเทศเดียวที่ผลิตผ้าไหมได้เริ่มทำการค้าขายกับประเทศอื่นๆในโลกนี่คือที่มาของเส้นทางสายไหมอันโด่งดังที่ข้ามทะเลทรายและภูเขาที่เชื่อมระหว่างทวีปเอเชียกับทวีป ยุโรป คาราวานขนส่งทรัพย์สมบัติต่าง ๆ โดยทรัพย์สินหลักและมีค่ามากที่สุดคือผ้าไหม
Chapitre 2
LE CŒUR DE LA SOIE / LA ROUTE DE LA SOIE
Il n'est pas possible de parler de la soie sans aborder les contes et légendes qui ont marqué son histoire.
Parmi les légendes les plus connues, celle de l'impératrice Leizu, épouse de l'Empereur Jaune Huangdi qui a joué un rôle déterminant dans l'histoire de la soie, présentée à son époque et encore aujourd'hui par les Chinois comme la déesse de la soie.
La route de la soie occupe une partie très importante dans l'histoire de la soie. C'est une combinaison de routes terrestres, maritimes et commerciales qui permettent de relier la Chine à l'Occident. Elle a été l'un des premiers exemples de mise en place d'un commerce international d'envergure.
L'ORIGINE DE LA ROUTE DE LA SOIE
L'origine de la route de la soie remonte au llème siècle av. J.-C. avec Zhang Qian, général chinois qui avait pour mission d'émanciper le commerce de la soie.
Celle-ci était à l'origine un monopole de l'Etat chinois qui conservait le secret de sa fabrication. Les fonds de ce commerce devaient servir à avoir suffisamment d'alliés et de chevaux pour faire face a divers conflits.
Ainsi est née la route de la soie en Chine. Elle a traversé toute l'Eurasie et a permis d'acheminer la meilleure qualité de soie et la fit découvrir au reste du monde. L'ère industrielle et le développement de la production en masse ont fait perdre à la soie sa connotation de rareté et de mystères.
La route de la soie a aussi facilité la transmission des idées et des cultures et a permis aux peuples de se rencontrer au-delà des continents.
LE TRAJET DE LA ROUTE DE LA SOIE
L'origine de la route de la soie en Chine est Xian, ville d'où partaient les groupes de caravanes. Les caravanes traversaient ensuite le corridor de Gansu et contournaient le désert du Taklamakan, réputé pour être un des déserts les plus hostiles au monde. Les convois de caravanes de dromadaires ou de chameaux pouvaient atteindre plus de 500 personnes.
Les convois rejoignaient ensuite la Perse via l'Asie Centrale et la Syrie avec la méditerranée. Les marchands ne faisaient que très rarement le trajet en entier et ils s'installaient dans des relais et des oasis qui servaient comme points d'échange et de ravitaillement.
Bien que beaucoup de pays ont commencé à produire leur propre soie, la qualité de la soie chinoise est si exceptionnelle que la demande a continué à être forte.
L'origine de la route de la soie en Chine est Xian, ville d'où partaient les groupes de caravanes. Les caravanes traversaient ensuite le corridor de Gansu et contournaient le désert du Taklamakan, réputé pour être un des déserts les plus hostiles au monde. Les convois de caravanes de dromadaires ou de chameaux pouvaient atteindre plus de 500 personnes.
Les convois rejoignaient ensuite la Perse via l'Asie Centrale et la Syrie avec la méditerranée. Les marchands ne faisaient que très rarement le trajet en entier et ils s'installaient dans des relais et des oasis qui servaient comme points d'échange et de ravitaillement.
Bien que beaucoup de pays ont commencé à produire leur propre soie, la qualité de la soie chinoise est si exceptionnelle que la demande a continué à être forte.
หัวใจแห่งเส้นไหม / เส้นทางสายใหม
เป็นไปไม่ได้ที่จะกล่าวถึงผ้าไหมโดยไม่กล่าวถึงนิทานและตำนานความเป็นมา ในบรรดาตำนานที่รู้จักกันดีที่สุด ได้แก่ จักรพรรดินีเลซู มเหสีของจักรพรรดิเหลือง(หวงตี้)
ผู้มีบทบาทสำคัญในประวัติศาสตร์ของผ้าไหม มีการกล่าวถึงยุคสมัยของพระนางและปัจจุบันยังคงเป็นที่กล่าวขานกันของชาวจีนว่าเป็น"เทพีแห่งผ้าไหม"เส้นทางสายไหมถือเป็นส่วนสำคัญมากในประวัติศาสตร์ของผ้าไหม
เส้นทางสายนี้เป็นการผสมผสานระหว่างเส้นทางทางบก ทางน้ำ และการค้าที่เชื่อมต่อประเทศจีนกับโลกตะวันตก เป็นหนึ่งในตัวอย่างแรก ๆ ของการก่อตั้งการค้าระหว่างประเทศขนาดใหญ่ต้นกำเนิดของเส้นทางสายไหม
ตุ้นกำเนิดของเส้นทางสายไหมมีอายุย้อนกลับไปในศตวรรษที่ 2 ก่อนคริสต์กาลกับจางเฉียน นายพลชาวจีนผู้มีภารกิจในการปลดปล่อยการค้าผ้าไหม เดิมที่นี่เป็นการผูกขาดของรัฐจีนซึ่งเก็บความลับสูตรการผลิตไว้เงินทุนจากการค้านี้จะใช้เพื่อสร้างพันธมิตและม้าที่เพียงพอสำหรับเผชิญกับความขัดแย้งต่างๆ จึงเกิดเส้นทางสายไหมในประเทศจีน เส้นทางนี้ข้ามทั่วทั้งยูเรเซียและทำให้สามารถขนส่งผ้าไหมคุณภาพดีที่สุดและนำเสนอต่อดินแดนต่างๆของโลก ยุค อุตสาหกรรมและการพัฒนาการผลิตจำนวนมากทำให้ผ้าไหมสูญเสียคุณค่าของความยากในการได้มาและความลึกลับเส้นทางสายไหมยังอำนวยความสะดวกในการถ่ายทอดทางความคิดและวัฒนธรรม และช่วยมากกว่าการพบปะกันผู้คนเกินกว่าทั้งทวีปเส้นทางแห่งเส้นทางสายไหม
ต้นกำเนิดของเส้นทางสายไหมในประเทศจีนคือเมืองซีอานซึ่งเป็นเมืองที่มีกลุ่มคาราวานออกเดินทางจากนั้นกองคาราวานก็ข้ามทางเดินกานชู่และข้ามทะเลทรายทาคลามาคานซึ่งขึ้นชื่อว่าเป็นหนึ่งในทะเลทรายที่อันตรายที่สุดในโลกขบวนคาราวานอูฐหรือคาราวานอูฐสามารถรองรับผู้คนได้มากกว่า500คนจากนั้นขบวนคาราวานก็ไปถึงเปอร์เซียผ่านทางเอเชียกลางและซีเรียด้านทะเลเมดิเตอร์รเนียนพ่อค้าไม่ค่อยเดินทางไปตลอดเส้นทางและพวกเขาตั้งรกรากอยู่ใน จุดพักและโอเอซิสซึ่งเป็นจุดแลกเปลี่ยนสินค้าและเติมเสบียงแม้ว่าหลายประเทศจะเริ่มผลิตผ้าไหมของตนเองแล้วแต่คุณภาพของผ้าไหมจีนก็มีความโดดเด่นมากเป็นที่ต้องการอย่างต่อเนื่อง
Le monopole de la Chine sur la soie prit fin au 6ème siècle lorsque 2 moines envoyés par l'Empereur romain Justinien cachèrent des œufs de vers à soie dans leur bâton de pèlerin et les ramenèrent jusqu'à l'Empire Romain d'Orient aux abords de la mer Méditerranée. Le mûrier et son ver furent alors introduits en Grèce mais c'est la Sicile qui maitrisa réellement la première la sériculture vers 1440 (an thailandais 1983) et commença à produire la soie pour le reste de l'Europe et tout d'abord pour l'italie.
En France, la production de soie débuta sous le règne de Charles VIII (1490) qui fit planter dans la région de Montélimar des mûriers venus d'Italie.Le roi encouragea les fabriques de soie des villes de Lyon et de Tours en leur accordant beaucoup d'avantages. Puis le roi Henri IV (1600), fit augmenter la plantation de mûriers en fournissant gratuitement aux producteurs les plants ainsi que les œufs de bombyx. En 1850 (an thailandais2393) la sériculture française atteignait un très bon niveau et Lyon devenait un très haut lieu de la soierie.
Aujourd'hui, les pays asiatiques représentent environ 90% de la production de soie mondiale, avec en tête la Chine et l'inde. Le leader historique est redevenu le premier pays producteur. La soie ne représente cependant que moins de 0,2 % du marché mondial des fibres textiles: elle reste un textile rare, plus long et compliqué à produire que bien d'autres textiles.
การผูกขาดผ้าไหมของจีนสิ้นสุดลงในศตวรรษที่ 6 เมื่อพระ 2 รูป ถูกส่งไปโดยจักรพรรดิจัสติเนียนแห่งโรมัน ซ่อนไข่ไหม่ไว้ในไม้เท้าของผู้แสวงบุญ และนำไข่เหล่านั้นกลับไปยังจักรวรรดิ โรมันตะวันออกชายฝั่งทะเลเมดิเตอร์เรเนียน ต้นหม่อนและหนอนถูกนำเข้าสู่ประเทศกรีซแล้ว แต่เมืองซิซิลีซึ่งเป็นเมืองแรกๆที่มีความเชี่ยวชาญการเลี้ยงหม่อนไหมอย่างแท้จริงประมาณปีค.ศ. 1440(ปีพ.ศ.1983ของไทย) และเริ่มมีการผลิตผ้าไหม่ในทวีปยุโรปโดยเริ่มที่ประเทศ อิตาล์เป็นที่แรก
ในประเทศฝรั่งเศสการผลิตผ้าไหมเริ่มขึ้นในรัชสมัยของพระเจ้าชาร์ลที่ 8 (ค.ศ. 1490) มีการปลูกต้นหม่อนจากประเทศอิตาลี ในภูมิภาคมงเตลิมาร์กษัตริย์ทรงสนับสนุนโรงงานผ้าไหมในเมืองลียงและเมืองตูร์โดยให้ข้อได้เปรียบมากมายแก่พวกเขาจากนั้นพระเจ้าเฮนรีที่ (ค.ศ.1600)ได้เพิ่มการปลูกต้นหม่อนโดยจัดหา พืชและไข่บอมบิกซ์ ให้แก่ผู้ผลิตโดยไม่คิดค่ามูลค่า ในปี ค.ศ. 1850 (พ.ศ. 2393) การเลี้ยงหม่อนไหมของฝรั่งเศสมีคุณภาพที่ดีมาก และเมืองลียงก็กลายเป็น พื้นที่ชั้นดีในการผลิตผ้าไหมปัจจุบันประเทศในเอเชียคิดเป็นผู้ผลิตสัดส่วนประมาณ90%ของการผลิตผ้าไหมทั่วโลกนำโดยประเทศจีนและประเทศอินเดียผู้นำประวัติศาสตร์ ได้กลายเป็นประเทศผู้ผลิตชั้นนำอีกครั้งอย่างไรก็ตามผ้าไหมคิดเป็นสัดส่วนไม่ถึง0.2%ของตลาดเส้นใยสิ่งทอทั่วโลกและยังคงเป็นสิ่งทอที่หายากใช้ระยะเวลานานและมีความซับซ้อนในการผลิตมากกว่าสิ่งทออินๆ